Trà Hoa Cúc – Cổ Mộc Đông Phương

Trà Hoa Cúc – Cổ Mộc Đông Phương

(Lưu ý: Lộc Tân Cương không kinh doanh sản phẩm này)

     Trà hoa cúc hay trà bông cúc là một trong những loại trà hoa xuất hiện đầu tiên trên thế giới, cùng với sự phát triển văn hóa trà của thế giới nói chung và Trung Quốc nói riêng thì đây có thể coi là tiền thân của các loại trà hoa khác sau này.

1. Giới thiệu về trà hoa cúc – Cổ Mộc Đông Phương

     Cúc là loại cây cảnh lâu đời và quan trọng nhất trên thế giới. Hoa cúc có nguồn gốc từ Trung Quốc và Nhật Bản, các nhà khảo cổ học đã chứng minh rằng từ đời Không Tử người ta đã dùng hoa cúc để mừng lễ thắng lợi và cây hoa cúc đã đi vào các tác phẩm hội họa, điêu khắc từ đó. Ở Nhật Bản, cúc là một loài hoa quý được dùng trong các buổi lễ quan trọng, người Nhật coi hoa cúc là người bạn tâm tình. 

      Theo các tài liệu cổ của Trung Quốc thì thông tin về hoa cúc đã được ghi nhận từ cách đây 3000 năm. Hoa cúc có nguồn gốc từ một số loài hoang dại trải qua quá trình chọn lọc, lai tạo và trồng trọt, từ những biến dị để có được những giống cúc như ngày nay.

     Hoa cúc du nhập vào Việt Nam từ thế kỷ 15, người Việt coi cúc là biểu hiện của sự thanh cao, là một trong bốn loài thảo mộc được xếp vào hàng tứ quý “Tùng, Cúc, Trúc, Mai” hoặc “Mai, Lan, Trúc, Cúc”. Hoa cúc không chỉ được ưa chuộng bởi màu sắc, hình dáng, sự bền lâu mà còn bởi lợi ích sử dụng đối với sức khỏe.

2. Trà hoa cúc là gì?

     Trà bông cúc hay trà cúc là loại nước được hãm từ hoa cúc trắng hoặc hoa cúc vàng rất phổ biến ở Đông Á.. Thường thì hoa cúc sẽ được sấy khô rồi ngâm vào nước nóng để thưởng thức. Nước trà trong suốt và có màu từ vàng nhạt đến vàng tươi.

3. Các loại trà hoa cúc phổ biến

3.1 Trà hoa cúc vàng

    Trà hoa cúc vàng hay còn gọi là trà hoa Kim Cúc, hoa cúc vàng là một loài hoa cúc thảo dược được người dân ưu ái ban tặng cái tên là cúc tiến vua. Hoa cúc tượng trưng cho sự trường thọ, trường tồn nên khi nhắc đến “ Hoa Kim Cúc” đã thấy loài hoa này toát lên vẻ cao sang, quyền quý.

     Khác với loài hoa cúc thông thường, hoa Kim Cúc bé bằng chiếc cúc áo, như mặt trời tí hon tỏa sáng nổi bật cả cánh đồng. Dịp giáp Tết là mùa hoa Kim Cúc nở rộ, những bông hoa khoe sắc vàng rực rỡ dưới tiết trời mùa đông tạo nên vẻ đẹp mộc mạc mà hấp dẫn, gió bay phảng phất mùi hương dịu nhẹ khiến ai đi qua cũng phải hít hà.

     Hoa Kim Cúc là một loại nguyên liệu thuốc đặc biệt được trồng duy trì hằng năm, trồng bằng phương pháp giâm cành, dễ chăm sóc, sau 6 tháng có thể thu hoạch. Mùa thu hoạch rộ nhất khoảng tháng 12 âm lịch, mỗi độ hoa nở kéo dài chừng 2-3 tuần, hết đợt này lại đến đợt hoa khác đua nhau khoe sắc.

     Kim Cúc là một loại dược liệu quý, một loại dược liệu và còn có thể làm trà hoa cúc vàng bởi có tính hàn, thanh mát, có vị ngọt, hơi đắng, có tác dụng giúp thanh nhiệt, giải độc, mát gan, ngăn ngừa tế bào ung thư… mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Do đó, loại trà này thường được dùng để chữa các chứng chóng mặt, nhức đầu, đau mắt, mất ngủ,… Nên khi thưởng thức chắc chắn sẽ giúp thực khách có tâm trạng thoải mái, quên đi căng thẳng mệt mỏi giữa bộn bề của cuộc sống.

3.2 Trà hoa cúc trắng, trà hoa cúc họa mi

     Trà hoa cúc trắng hay trà hoa cúc họa mi là loại trà được sử dụng rất phổ biến, hoa cúc trắng được trồng ở Việt Nam từ rất lâu và vốn được biết là một loại dược liệu quý dùng để chữa bệnh. Hoa cúc trắng là loại cây thân nhỏ, thân có lông trắng, mềm. Hoa cúc trắng mọc ở đầu cành hay kẽ lá, màu trắng tinh khôi.

     Hoa cúc trắng thường được thu hoạch vào lúc hoa còn chưa nở và phơi khô trong bóng râm hay sấy khô từ từ ở nhiệt độ thấp. 5 – 6kg hoa tươi cho ra 1kg hoa cúc khô. Tuy nhiên, nếu dùng làm thuốc, bạn nên chọn hoa cúc trắng tươi sẽ có hiệu quả hơn so với hoa cúc trắng khô.

    Trà Hoa cúc trắng có thể dùng để giảm đau và trị tiêu chảy, ho và co thắt đường tiêu hóa. Một số người dùng hoa cúc làm trà trị chứng ho, viêm phế quản, rối loạn gan, thận và các bệnh viêm. Người ta cũng sử dụng hoa cúc làm thuốc, làm đẹp da và thanh lọc máu.

3.3 Trà hoa cúc la mã 

     Cúc la mã xanh hoặc Cúc la mã Roman là loại cây hoa thảo mộc nhỏ mọc các vùng đồi, thung lũng hoặc cánh đồng tại Châu Âu, chủ yếu mọc nhiều tại Đức, Pháp, Anh, Hy Lạp ..

     Từ thời La Mã cổ đại người dân đã biết dùng hoa Cúc La Mã để đắp vết thương, hoặc điều trị kháng viêm, hạ sốt, chống đau đầu, mụn nhọt ..

     Ngày nay, mọi người uống trà bông cúc la mã để thư giãn, đặc biệt là vào ban đêm sau một ngày dài và căng thẳng tại nơi làm việc. Đặc biệt, các nhà Y Khoa đã nghiên cứu các thành phần tự nhiên của tinh dầu hoa cúc la mã có thể giúp điều trị một số tình trạng sức khỏe về da như mụn trứng cá, eczema, viêm, kích ứng da, chăm sóc trẻ hóa làn da,.. Tinh dầu cúc la mã còn có tính sát trùng mạnh, giảm đau, vermifuge, và sudorific.

4. Cách làm trà hoa cúc

     Cách làm trà hoa cúc tại nhà không phải là quá khó, tuy nhiên khó mà để đạt được chất lượng như các cơ sở làm trà chuyên nghiệp, sau đây là những cách chế biến trà hoa cúc bạn có thể tham khảo.

4.1 Phơi khô tự nhiên

     Hoa cúc tươi sau khi thu hoạch sẽ được rửa sạch, trải đều lên các dụng cụ có bề mặt lớn như khay, sàng, nong, nia,…, rồi đem hong khô dưới ánh sáng mặt trời, ở nơi ít bụi bẩn. Phơi hoa cúc khoảng 7 – 10 ngày thì sẽ thu được thành phẩm là trà cúc khô để sử dụng.

      – Ưu điểm: Đây là cách làm trà cúc thủ công, đơn giản, giúp lưu giữ được mùi thơm tự nhiên của hoa cúc, được áp dụng phổ biến ở các vùng nông thôn.
     – Nhược điểm: Vì hoa được phơi dưới ánh sáng mặt trời nên màu hoa bị phai nhiều, không được đẹp. Việc phơi khô tự nhiên cũng dễ khiến cánh trà bông cúc khô không được đều, dễ bị gãy rụng hoặc bị côn trùng xâm nhập

4.2 Phơi hoa cúc trong bóng râm

     Phơi hoa cúc khô trong bóng râm là phương pháp được quy định trong sách y học cổ truyền của Trung Quốc trước đây. Theo đó, hoa cúc sau khi thu hái và làm sạch sẽ được trải đều ở nơi thoáng khí (ví dụ như phòng trống trên lầu), để hoa cúc khô tự nhiên khoảng 10 -20 ngày.

     – Ưu điểm: Đây là phương pháp sơ chế hoa cúc tốt nhất, giúp lưu giữ được hầu hết màu sắc, hình dạng và mùi của hoa.
     – Nhược điểm: Quá trình làm khô hoa cúc lâu, để lâu dễ khiến hoa cúc bị côn trùng làm hại.

4.3 Sấy hoa cúc bằng lò

     Đây là phương pháp sấy khô hoa cúc cho kết quả tốt nhất tính đến thời điểm này. Hoa cúc sau khi thu hoạch, sơ chế sẽ được cho vào lò điện sấy khô với nhiệt độ 40 độ C trong khoảng 1 ngày.

     – Ưu điểm: Màu sắc, hình dáng trà cúc nguyên bông và mùi hoa được đảm bảo, không bị côn trùng xâm nhập.
     – Nhược điểm: Cánh hoa giòn, dễ bị rụng cánh trong quá trình vận chuyển.

5. Công dụng của trà hoa cúc

     Trà bông cúc là một thức uống để dưỡng thân, an thần, giải tỏa căng thẳng rất tốt. Ngoài những công dụng của trà hoa cúc về mặt tinh thần, trà cúc còn có rất nhiều tác động có lợi đến sức khỏe người sử dụng.

5.1 Cải thiện sức khỏe tim mạch

     Trà bông cúc có nhiều flavones, một lớp chất chống oxy hóa. Theo nghiên cứu, flavones có khả năng làm giảm huyết áp và mức cholesterol, là những dấu hiệu quan trọng của nguy cơ mắc bệnh tim.

     Thêm vào đó, các nghiên cứu gần đây còn chứng minh rằng chất chống oxy hóa trong hoa cúc khá công hiệu trong việc điều trị chứng đau thắt ngực hoặc làm dịu những cơn đau ngực xuất phát từ bệnh động mạch vành.

     Ngoài ra, hoa cúc còn có tác dụng làm giảm huyết áp và ngăn ngừa các triệu chứng liên quan như chóng mặt, mất ngủ và nhức đầu.

5.2 Giải cảm

     Theo tạp chí sức khỏe Natural Health của Anh, Từ xưa các thầy lang Trung Quốc đã sử dụng trà cúc như một phương thuốc để chữa phong hàn hoặc cảm lạnh kèm sốt cao, sưng tấy và nhức đầu. Ngoài ra, cơn sốt cũng có thể được kiềm chế nhờ tính mát của loại trà này.

     Để chế biến ra những tách trà bông cúc giúp giải cảm, bạn hãy cho vào ấm trà một thìa cà phê trà bông cúc khô với hoa kim ngân và lá bạc hà khô, sau đó rót một lít nước sôi vào và đợi trà nguội dần.

     Uống một tách trà cúc mỗi hai giờ sẽ giúp làm dịu các triệu chứng cảm lạnh khó chịu trong cơ thể.

5.3 Làm dịu mẩn đỏ do nóng trong người

     Các bác sĩ Đông y khẳng định rằng việc phát ban là do cơ thể bị nhiệt gây nên. Với tính giải nhiệt, trà bông cúc có thể sử dụng để điều trị bệnh ban đỏ. Nếu bị phát ban, bạn hãy uống trà hoa cúc mỗi 2–3 giờ và uống trà cho đến khi các vết ban biến mất.

     Các bác sĩ cũng khuyên rằng bạn nên tránh ăn các loại thức ăn nhiều gia vị hoặc đồ cay, nóng vì chúng sẽ góp phần làm bạn bị nóng trong người.

5.4 Cải thiện sức khỏe đôi mắt

     Tác dụng của trà hoa cúc đối với “cửa sổ tâm hồn” của bạn là rất nhiều, bao gồm tác dụng cải thiện thị lực đối với những người mắt mờ, tầm nhìn yếu. Nếu mắt hay bị đau, khô hoặc đỏ do đọc sách hoặc làm việc với máy tính trong một khoảng thời gian dài, trà bông cúc chính là lựa chọn hoàn hảo để bảo vệ sức khỏe đôi mắt.

5.5 Ngăn ngừa ung thư

     Nghiên cứu tại Mỹ phát hiện chất apigenin trong trà hoa cúc có tác dụng ngăn ngừa tế bào ung thư lan rộng và giúp các thuốc trị ung thư phát huy tác dụng hơn.

     Trong các nghiên cứu ống nghiệm, apigenin đã được chứng minh là chống lại các tế bào ung thư, đặc biệt là các tế bào vú, đường tiêu hóa, da, tuyến tiền liệt và tử cung.

     Ngoài ra, một nghiên cứu trên 537 người đã quan sát thấy rằng những người uống trà hoa cúc 2 – 6 lần mỗi tuần có khả năng mắc ung thư tuyến giáp ít hơn đáng kể so với những người không uống trà hoa cúc.

5.6 Trị mất ngủ, hạ huyết áp

     Trà hoa cúc được mệnh danh là liều thuốc ngủ tự nhiên tốt nhất. Uống một cốc trà hoa cúc đúng cách trước khi đi ngủ sẽ giúp bạn có một giấc ngủ ngon hơn.

     Bên cạnh đó, một số nghiên cứu cho thấy trà hoa cúc còn có tác dụng kháng khuẩn gây cảm cúm và giúp làm giãn mạch máu, hạ huyết áp, giảm mỡ trong máu, đặc biệt là làm dịu bớt căng thẳng thần kinh, giúp bạn ngủ ngon giấc mà không bị trằn trọc.

5.7 Tiêu độc, nhuận gan

     Trà hoa cúc kết hợp với hoa kim ngân và bồ công anh là một bài thuốc giúp tiêu độc, nhuận gan, chữa mụn nhọt, ghẻ ngứa và viêm gan cấp tính. Bạn cũng có thể dùng hoa cúc kết hợp với nấm phục linh để giúp sắc mặt tươi tắn hơn với làn da sáng mịn.

5.8 Chữa đau bụng kinh nguyệt

     Trà hoa cúc làm tăng hoạt chất giúp giảm co thắt cơ tử cung trong thời kỳ “đèn đỏ”, từ đó làm dịu các cơn đau bụng kinh khó chịu.

     Bạn cũng có thể dùng dầu chiết xuất từ hoa cúc thoa vào bụng dưới để xoa dịu chứng đau bụng kinh. Tuy nhiên, các mẹ bầu nên cẩn thận khi sử dụng trà hoa cúc bởi loại thảo dược này có thể tác động tới bào thai trong bụng.

5.9 Kháng khuẩn, trị hôi miệng

     Một nghiên cứu lâm sàng đã phát hiện ra rằng các thành phần hoạt tính trong hoa cúc có tác dụng kháng sinh chống lại một số loại vi khuẩn, đặc biệt là streptococcus và staphylococcus. Trà hoa cúc cũng có thể làm dịu cơn đau đầu do căng thẳng, trị hôi miệng và khô miệng. 

     Tuy trà hoa cúc có nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe nhưng chúng ta phải uống trà hoa cúc đúng cách và cũng không nên uống trà hoa cúc quá nhiều, mỗi ngày một ấm trà hoa cúc 500ml là đủ đối với người bình thường.

6. Cách pha trà hoa cúc

     Trà cúc thông thường đã có hương vị rất nhẹ nhàng và dễ uống, nhưng để tăng hương vị cũng như giá trị dược tính của loại trà này thì chúng ta có thể áp dụng nhiều cách pha chế khác nhau. Sau đây Lộc Tân Cương xin giới thiệu đến các bạn một số cách pha trà hoa cúc rất là đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả.

6.1 Pha trà hoa cúc mật ong

  Nguyên liệu chuẩn bị:

• Hoa cúc khô
• Mật ong
• Cam thảo

     Tùy vào khẩu vị của bản thân, bạn có thể thay đổi lượng các nguyên liệu để có được một ấm trà ưng ý nhất, ở hướng dẫn này Lộc Tân Cương sẽ sử dụng 20g trà hoa cúc và 60ml mật ong để có được một tách trà dịu nhẹ hương cúc và chút ngòn ngọt của mật ong.

Các bước thực hiện:

     1. Đầu tiên chúng ta sẽ hãm trà, đun nước sôi trong nồi nhỏ rồi cho hoa cúc và cam thảo vào.

    2. Hãm tiếp hỗn hợp trong lửa nhỏ trong vòng 3 phút và lúc này chúng ta nêm thêm đường cho đến khi vừa miệng.

    3. Lọc hoa cúc và cam thảo ra để tách trà trông thuần khiết hơn hoặc có thể giữ lại để trang trí cho ấm trà nếu bạn thích. Tới bước này thì chúng ta đã có một bình trà cúc cam thảo, bạn có thể sử dụng ngay hoặc đi đến bước kế tiếp

     4. Rót trà ra tách, thêm chút mật ong thế là đã xong món trà hoa cúc mật ong.

6.2 Trà hoa cúc gừng

     Trà hoa cúc gừng có cách pha tương tự như trên nhưng thay vì hãm trà với cam thảo thì ta sử dụng gừng, trà gừng khi uống nóng sẽ thơm ngon hơn hẳn.

     Đặc tính kháng viêm của gừng sẽ trung hòa các axit trong dạ dày, tăng dịch tiêu hóa, gingerol giảm khó chịu và buồn nôn. Gừng kết hợp với trà hoa cúc sẽ là một liều thuốc tự nhiên giúp xua tan những cơn đau đầu.

6.3  Trà hoa cúc táo đỏ, trà cúc kỷ tử

     Cũng giống như những công thức chế biến những loại trà hoa cúc khác, trà hoa cúc táo đỏ và trà cúc kỷ tử cũng có cách làm tương tự chỉ khác ở phần nguyên liệu hãm trà đó là: táo đỏ và kỷ tử.

     Trà cúc táo đỏ giúp giải tỏa căng thẳng, hỗ trợ chúng ta có một giấc ngủ ngon, cân bầng axit trong dạ dày và cũng là một thức uống dưỡng nhan rất tốt cho phái đẹp.

6.4 Trà hoa cúc đường phèn

    Từ xưa, đường phèn được sử dụng như một loại gia vị phổ biến trong nấu ăn như: làm bánh, kẹo, nấu chè, làm nước ngọt… để tạo thêm vị ngọt và thanh mát. Nhờ vào đặc tính thanh mát của mình mà đường phèn còn được sử dụng trong kha khá các loại thức uống khác nhua, có thể kể đến đó là trà hoa cúc đường phèn.

   

     Đường phèn có vị ngọt dịu hơn so với những loại đường khác, cho nên khi dùng đường phèn để pha với trà cúc vừa có thể tăng vị hương, vừa không lấn át cái chất của hoa cúc. Hiện nay, trên thị trường đang phổ biến loại trà cúc đường phèn được chế biến sẵn vô cùng tiện lợi, trông như bông hoa cúc nở ra từ viên đường phèn vuông vức tạo nên một khối tổng thể rất là tinh tế.

7. Uống trà cúc thế nào để tốt cho sức khỏe

     Chúng ta đã thấy được rất nhiều lợi điểm đối với sức khỏe khi sử dụng trà cúc, tuy nhiên chúng ta cũng đã biết y học phương đông cũng coi cúc là một vị thuốc, mà đã là thuốc thì phải được sử dụng một cách phù hợp, nhiều người có suy nghĩ đơn giản rằng “ăn gì bổ nấy, không bổ sấp cũng bổ ngửa”, đây là một suy nghĩ hết sức sai lầm mà chúng ta cần phải loại bỏ ngay. Sau đây là một số điều các bạn nên lưu ý khi sử dụng trà cúc:

• Một số tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng một lượng quá lớn trà bông cúc: buồn nôn, sưng họng, khó thở, nổi mẩn da và sốc phản vệ.
• Người bị bệnh hen suyễn không nên sử dụng trà cúc vì trong hoa cúc có chứa một số chất kích ứng có trong hoa cúc khiến cơn ho của bệnh nhân hen suyễn tái phát, mức độ trầm trọng hơn.
• Khi đói bụng không nên uống trà cúc vì loại trà này làm loãng axit dạ dày, gây ức chế tiết dịch vị, cản trở tiêu hoá.
• Người hay bị dị ứng nên cẩn trọng khi sử dụng trà cúc, tốt nhất nên có ý kiến của bác sĩ.
• Nên ăn kèm đồ ngọt khi uống trà hoa cúc, giúp tăng đường huyết, tránh say trà.
• Trà hoa cúc có tác dụng an thần, giúp ngủ ngon và dễ buồn ngủ, vì vậy cần cân nhắc sử dụng một cách hợp lý.

8. Kinh nghiệm chọn mua trà hoa cúc

     Hoa cúc vốn đã rất phổ biến trong cuộc sống hằng ngày với vai trò là cây cảnh, nay phong trào sử dụng trà hoa, trà thảo mộc đã giúp cho hoa cúc có một vai trò cũ mà mới tại thị trường Việt Nam.

     Giá trà hoa cúc bao nhiêu, đắt hay rẻ sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nguyên liệu, phương pháp chế biến và thương hiệu. Dạo một vòng quanh trên mạng bạn có thể dễ dàng nhận thấy giá trà hoa cúc khô dao động từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng.

     Hoa cúc ở Việt Nam không phải là hiếm tuy nhiên thường chỉ được trồng phục vụ cho việc làm cây cảnh nên sẽ có thành phần phân bón và chất bảo quản thực vật khác so với các cây trồng để làm thực phẩm, hay nói thẳng ra là khác với cây hoa cúc dùng để làm trà. Bởi vậy bạn phải lưu ý tìm hiểu rõ nguồn gốc khi tìm mua trà hoa hoa cúc.

     Phương pháp chế biến cũng ảnh hưởng ít nhiều đến chất lượng và giá cả sản phẩm. Mua trà hoa cúc ở đâu cũng được nhưng hãy cẩn thận với những nơi bán với giá quá rẻ, bởi hiện nay có cách ủ hoa bằng diêm sinh để trà mau khô và tiết kiệm chi phí, tuy nhiên dư lượng lưu huỳnh tồn tại trong trà có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của người sử dụng.

     Vừa rồi là những hiểu biết nho nhỏ mà Lộc Tân Cương muốn chia sẽ với các bạn, nếu có thiếu xót rất mong có được sự giúp đỡ của các bạn bằng cách bình luận để Lộc Tân Cương có thể hoàn thiện bài viết này hơn nữa.

     Nếu các bạn quan tâm đến các loại trà khác thì hãy nhấp vào đây để xem thêm nhé.