---

ẤM TRÀ BÁT TRÀNG - ĐIỂM KHỞI NGUỒN CỦA CHÉN TRÀ NGON

    Ấm trà Bát Tràng vốn đã nổi tiếng từ xưa đến nay không chỉ bởi chất đất bền dẻo mà còn đường nét hoa văn tinh xảo, đa dạng, phong phú cuốn hút người nhìn. Sản phẩm gốm Bát Tràng đa dạng bao gồm bát, đĩa, bộ ấm chén đất nung bát tràng, bát, bình hoa, lọ lộc bình...Trong đó, ấm chén Bát Tràng cao cấp trở thành một sản phẩm gần gũi, yêu thích của những người đam mê trà.

1. Giới thiệu tổng quan về ấm trà Bát Tràng

---

1.1. Nguồn gốc ấm chén Bát Tràng

      Phải nói rằng, ấm chén trà Bát Tràng là một sản phẩm nổi tiếng trong làng nghề gốm của Việt Nam hàng trăm năm nay. Sở dĩ có tên gọi như vậy là vì những bộ ấm chén này được sản xuất tại làng Bát Tràng, thuộc xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội.

      Bát Tràng là một làng gốm lâu đời, nổi tiếng, có nhiều truyền thống văn hóa, vừa mang những sắc thái cộng đồng chung của làng xã vùng đồng bằng Bắc Bộ, vừa phản ánh những nét đặc thù của nghề gốm. Ở làng gốm này, mọi lứa tuổi đều có công ăn việc làm, ít thấy trẻ em chạy ngoài đường, hoặc trai tráng ngồi chơi bê tha, các cụ già giỏi nghề, làm việc suốt ngày bên bàn tạo mẫu, hay bên lò nung đang rừng rực lửa. Phụ nữ thì vuốt gốm, phơi gốm, vào lò… mỗi công đoạn sản xuất đòi hỏi nhiều thao tác, người thợ cần có trình độ kỹ thuật và mỹ thuật cao. Sản phẩm của người Bát Tràng nói chung và ấm trà đất nung Bát Tràng nói riêng là kết tinh của sức lao động cần cù, sự khéo léo đôi tay và đầu óc sáng tạo, thẩm mỹ cao. Bằng mọi cách giữ lấy nghề và di sản quý của cha ông. Kế thừa và phát huy nền tảng đó, những nghệ nhân Bát Tràng đã cho ra đời những sản phẩm là những tác phẩm nghệ thuật tinh túy và sống động.

      Không phải một nơi nào khác mà lại là làng gốm Bát Tràng, nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn trên thị trường quốc tế như Nhật, Hàn, Đài Loan, Mỹ…Điều quan trọng đầu tiên để hình thành nên các lò gốm để làm nên ấm chén Bát Tràng tại Hà Nội là nguồn đất sét làm gốm. Những trung tâm sản xuất gốm thời cổ thường là sản xuất trên cơ sở khai thác nguồn đất tại chỗ. Làng gốm Bát Tràng cũng vậy, sở dĩ dân làng Bồ Bát chọn khu vực làng Bát Tràng hiện nay làm đất định cư phát triển nghề gốm vì trước hết họ đã phát hiện ra mỏ đất sét trắng ở đây. Đến thế kỉ 18, nguồn đất sét trắng tại chỗ đã cạn kiệt nên người dân Bát Tràng buộc phải đi tìm nguồn đất mới. Không giống như tổ tiên, dân Bát Tràng vẫn định cư lại ở các vị trí giao thông thuận lợi và thông qua dòng sông bến cảng, dùng thuyền toả ra các nơi khai thác các nguồn đất mới. Từ Bát Tràng ngược sông Hồng lên vùng Sơn Tây, Phúc Yên, rẽ qua sông Đuống, xuôi dòng Kinh Thầy đến Đông Triều, khai thác đất sét trắng ở Hồ Lao, Trúc Thôn.

      Đất sét Trúc Thôn có độ dẻo cao, khó tan trong nước, hạt mịn, màu trắng xám, độ chịu lửa ở khoảng 1650°C. Thành phần hoá học (tính trung bình theo % trọng lượng) của đất sét Trúc Thôn như sau: Al203: 27,07; Si02: 55,87; Fe203 1,2; Na2O 0,7; CaO 2,57; MgO 0,78; K2O: 2,01; Ti02: 0,81. Tuy là loại đất tốt được người thợ làm ấm chén đất nung Bát Tràng ưa dùng nhưng sét Trúc Thôn cũng có một số hạn chế như chứa hàm lượng oxit sắt khá cao, độ ngót khi sấy khô lớn và bản thân nó không được trắng.

      Thừa hưởng từ những điều kiện tự nhiên và với tâm huyết nghề tồn tại hàng trăm năm nay, người dân ở đây đã cho ra đời nhiều sản phẩm nghệ thuật sắc sảo, cầu kì. Đặc biệt là bộ ấm chén gốm Bát Tràng được sử dụng trong đời sống người dân cả nước, là một sản phẩm yêu thích trong mắt những người đam mê trà.

1.2. Những đặc điểm nổi bật của ấm trà Bát Tràng

      Từ nguyên liệu đặc biệt, trải qua các quá trình sản xuất thủ công tinh xảo, người dân cho ra đời những bộ ấm chén Bát Tràng đẹp về kiểu dáng lẫn chất lượng sản phẩm, tạo nên những ưu điểm nổi bật như:

Ấm chén Bát Tràng có âm thanh rất trong và vang

      Âm thanh của gốm sứ Bát Tràng nói chung và các sản phẩm ấm trà Bát Tràng cao cấp nói riêng luôn có những ấm thanh rất đặc trưng. Bạn có thể kiểm tra bằng cách dùng chính ấm bình và chiếc chén va chạm nhẹ vào thành bình, tiếng kêu sẽ rất vang xa khác hẳn với các đồ ấm chén chất lượng thấp trên thị trường.

      Quy luật về mức giá cả của hàng hóa so với giá trị của sản phẩm luôn luôn đúng trong mọi lĩnh vực nói chung và đối với các sản phẩm ấm chén gốm Bát Tràng nói riêng. Là một trong những dòng sản phẩm chất lượng được sản xuất và ra lò trực tiếp tại làng nghề Bát Tràng với những tiêu chí khắt khe, độ thẩm mỹ cao và độ bền vượt trội, những mẫu ấm chén Bát Tràng chất lượng tại đây sẽ có mức giá tương đối cao so với thị trường những mặt hàng đại trà, nhập khẩu với nguồn gốc từ Trung Quốc khác. Tuy nhiên, nếu là một người tiêu dùng thông minh, chắc chắn bạn đã có được câu trả lời của mình khi phải chọn lựa giữa mẫu ấm chén Bát Tràng chính hãng, chất lượng cao và bộ ấm chén Bát Tràng giá rẻ nhưng chất lượng hoàn toàn không được đảm bảo.

2. Quy trình sản xuất bộ ấm chén đất nung Bát Tràng

---

      Ngày nay, nhu cầu sử dụng ấm của người thưởng trà tăng lên rất cao, vì thế ấm đất bát tràng ngày càng trở nên phổ biến và thân thuộc với rất nhiều người. Tuy nhiên, đa phần người sử dụng chắc hẳn chưa biết được hết những quy trình công phu để tạo ra một chiếc ấm là như thế nào. Dưới đây là những công đoạn làm nên một bộ ấm bát tràng Việt Nam đầy công phu và điêu luyện của người dân Hà Nội:

Bước 1: Chọn, xử lý và pha chế đất

      Đất được chọn là loại đất sét và đất cao lanh loại tốt. Sau đó, được tinh luyện qua nhiều công đoạn để lấy được đất tốt nhất sử dụng vào làm ấm bát tràng.

     Đất sét khi khai thác, thường bị rắn nên phải tưới nước cho no rồi dùng mai thái mỏng. Loại bỏ hết tạp chất, dùng chân nhào thật kỹ rồi đắp thành từng đống lớn, thái đi thái lại nhiều lần tạo nên đất có độ mịn, dẻo. Công đoạn này gọi là luyện đất hay thấu đất.

Bước 2: Tạo hình sản phẩm bằng thủ công: có 2 phương pháp

– Phương pháp 1: Tạo hình ấm bằng tay trên bàn xoay.

       Ở công đoạn này người thợ (đa phần là do phụ nữ) phải dùng tay “vuốt tay, be chạch” trên bàn xoay. Đất sét sau khi luyện có độ dẻo và được nặn thành dây dài to bằng cổ tay, sau đó chuốt ngắt từng đoạn, khoanh trũng giữa bàn xoay. Tùy theo sản phẩm mà người thợ sẽ điều khiển độ to, nhỏ, dày, mỏng của đất.

– Phương pháp 2: Đổ khuôn

      Hiện nay phương pháp này đang được sử dụng phổ biến trong các nhà máy vì có thể sản xuất hàng loạt ấm chén bát tràng xuất khẩu, cho năng suất cao. Theo cách này, sản phẩm được tạo hình theo khuôn in qua các khâu đặt khuôn giữa bàn xoay, ghim chặt lại, láng lòng khuôn rồi ném mạnh đất in sản phẩm giữa lòng khuôn cho bám chắc chân, quay bàn xoay và kéo cán tới mức cần thiết để tạo sản phẩm.

Bước 3: Phơi sấy

      Sau khi tạo hình xong, ấm được đem phơi khô hoặc được sấy trong lò để nước bốc hơi mà không làm sứt mẻ hay thay đổi hình dạng của sản phẩm.

Bước 4: Trang trí và lên men

– Cắt gọt và khắc vạch sản phẩm gốm, cũng như chuốt lại cho các chi tiết quai, miệng, vòi,…theo ý muốn

– Khắc họa tiết: đòi hỏi người thợ có tay nghề cao, các đường nét hoa văn họa tiết phải hài hoà với dáng ấm.

– Tráng men: Người thợ gốm Bát Tràng thường chọn phương pháp tráng men trực tiếp lên trên sản phẩm mộc hoàn chỉnh. Sản phẩm mộc trước khi đem tráng men phải được làm sạch bụi bằng chổi long, có nhiều hình thức như phun men, dội men lên bề mặt cốt gốm cỡ lớn, nhúng men đối với loại gốm nhỏ nhưng thông dụng nhất là hình thức láng men ngoài sản phẩm, gọi là “kìm men”, và khó hơn cả là hình thức “quay men” và “đúc men”.

Bước 5: Nung đốt ấm

– Loại lò được dùng để nung là lò gas, khoảng từ 3 đến 6m3.

– Sản phẩm được xếp thành từng tầng trên các tấm kê chịu nhiệt, đưa vào lò bằng ray trượt.

– Nung sản phẩm ở 1200 độ c từ 12h đến 1 ngày tùy theo sản phẩm.

– Sau khi nung để nguội tự nhiên, đợi khi nguội hẳn rồi mới đưa ra khỏi lò.

– Đây là công đoạn rất quan trọng quyết định chất lượng sản phẩm bộ ấm chén đất nung bát tràng có đạt chuẩ hay không, đặc biệt là các sản phẩm phủ men.

3. Những lý do nên sở hữu một bộ ấm trà Bát Tràng

---

      Bộ ấm chén đất nung Bát Tràng thực sự là một sản phẩm ưng ý, phù hợp để pha trà mời khách, nhâm nhi thưởng thức đều rất tuyệt vời. Dưới đây là 5 lý do bạn nên chọn sở hữu một bộ ấm chén Bát Tràng:

Món quà tặng ý nghĩa

      Bộ ấm chén gốm sứ Bát Tràng cao cấp gắn liền với mọi hoạt động của người dân Việt từ thời xa xưa. Mọi người tụ họp lại với nhau bên chén trà thơm ngon. Món quà này mang ý nghĩa mong muốn mọi người luôn gắn bó, thân thiết với nhau. Bồi đắp tình cảm, luôn giúp đỡ nhau mỗi khi khó khăn. Hay đơn giản là chia sẻ với nhau những niềm vui và nỗi buồn trong cuộc sống.

      Bộ ấm chén Bát Tràng cao cấp mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Được dành để tặng những người am hiểu về trà. Có thể hiểu hết được ý nghĩa của trà cũng như ấm chén pha trà. Ấm chén quà tặng Bát Tràng giúp con người gắn kết lại với nhau hơn. Luôn chia sẻ với nhau những khó khăn, vất vả trong cuộc sống.

Chất liệu cao cấp đảm bảo an toàn sức khỏe

      Bộ ấm gốm Bát Tràng được làm từ chất liệu cao cấp, sản phẩm được nung ở nhiệt độ cao (từ 1300 độ C) không chỉ đẹp mà còn loại bỏ hết những chất độc hại, chì và kim loại nặng. Độ bền cao, hiệu quả cách nhiệt và chịu nhiệt độ cao một cách xuất sắc, không dễ bị sứt mẻ khi va chạm mạnh đồng thời có thể dùng nằm trong lò vi sóng nhiệt độ cao. Ngoài ra ấm chén bát tràng cao cấp không bị bám màu, mùi, dễ dàng chùi rửa và làm sạch.

Mẫu mã phong phú

      Các sản phẩm ấm chén Bát Tràng đẹp ngoài việc có chất lượng cao thì còn sở hữu những thiết kế vô cùng độc đáo. Những sản phẩm đơn giản cũng toát lên nhiều nét tinh tế bởi vậy mà ngay cả những vị khách khó tính nhất cũng có thể hài lòng với sản phẩm mà họ được nhận. Bên cạnh đó, với những sản phẩm được trang trí hoa văn cầu kỳ người ta sẽ cảm nhận được rằng gần như người nghệ nhân đã chú ý đến từng đường nét được miêu tả trên sản phẩm.

Màu sắc, kích thước đa dạng

      Bộ ấm chén đất nung bát tràng với nhiều màu sắc khác nhau, được tạo từ nhiều nguyên liệu và chất liệu men khác nhau. Bởi vậy nên bộ ấm chén Bát Tràng cũng có nhiều màu sắc khác nhau. Bên cạnh đó, các sản phẩm ấm chén Bát Tràng Hà Nội có kích thước rất đa dạng, với nhiều loại dung tích ấm trà khác nhau, phù hợp với nhiều nhu cầu sử dụng của mọi người.

Giá thành hợp lý

      Khi nhắc đến ấm chén của Bát Tràng, nhiều người cho rằng sản phẩm của làng nghề thường có giá rất đắt. Điều này là không hoàn toàn đúng bởi những sản phẩm ở nơi đây vẫn được bán với giá thành phải chăng. Điều đúng đắn nhất mà chúng ta có thể nói đó là sản phẩm được bán với mức giá phù hợp với chất lượng và thiết kế của nó nên không thể nói là nó có giá đắt hay giá rẻ được. Bạn vẫn có thể mua ấm chén Bát Tràng giá rẻ hay giá ấm chén Bát Tràng cao cấp phù hợp với giá thị trường.

Pha trà ngon hơn so với các loại ấm thông thường khác như: thủy tinh, sứ,…

      Bộ ấm chén đất nung bát tràng có độ giữ nhiệt cao hơn các loại ấm thông thường như ấm chén sứ bát tràng. Khả năng lưu giữ hương thơm cũng lâu hơn nhờ các lỗ nhỏ ti li trong lòng ấm và khả năng giữ nhiệt đều, chính vì thế giúp trà tiết ra được toàn bộ hương vị, chất nước trà pha ra sẽ ngon hơn hẳn.

4. Hướng dẫn sử dụng bộ ấm trà Bát Tràng cao cấp đúng cách

---

      Người Việt thường sử dụng bộ ấm chén đất nung Bát Tràng để pha trà uống hằng ngày nhưng lại không biết sử dụng chúng cho hợp lý. Dù sản phẩm có tốt mấy nhưng nếu không biết cách sử dụng thì cũng sẽ bị giảm chất lượng sản phẩm theo thời gian.

Một số lưu ý khi sử dụng bộ ấm chén Bát Tràng chính hãng:

• Bộ ấm chén sau khi mua về, tiến hành rửa sạch đất cát sau đó dùng vải lau khô cả bên trong và bên ngoài. Tiếp đó, đổ nước đầy vào nồi đun sôi cả bộ ấm chén sau đó vớt ra lau khô.
• Ấm chén Bát tràng sau khi sử dụng, nếu không được vệ sinh đúng cách rất dễ xuất hiện các vết cáu bẩn, men sỉn màu cho nên cần chú ý để đảm bảo độ sáng bóng.
• Sau mỗi lần pha trà bạn nên bỏ hết trà cũ đi, tốt nhất là bỏ hết và rửa ngay sau khi sử dụng để tránh nhựa chè bám vào ấm gây ra những vết ố gây khó khăn cho quá trình vệ sinh. Khi pha trà, chỉ cần tráng qua bộ ấm chén bằng nước sôi là đã có thể sử dụng được.

VIDEO HƯỚNG DẪN VỆ SINH VÀ BẢO QUẢN ẤM ĐÚNG CÁCH

Lưu ý:

- Khi rửa ấm pha trà Bát Tràng, bạn chỉ nên dùng tay hoặc vải mềm lau nhẹ, nhất là đối với những loại ấm chén cao cấp bởi nếu lau quá mạnh hoặc dùng chất tẩy rửa sẽ khiến cho lớp men bảo vệ bị xước gây mất thẩm mỹ sử dụng về sau.

- Lớp men bị xước cũng giống như răng chúng ta bị xước vậy, các chất bẩn sẽ rất dễ bám vào vừa gây mất thẩm mỹ vừa gây khó khăn khi cọ rửa.

5. Bảng giá bộ ấm chén Bát Tràng

---

5.1. Bảng giá ấm chén Bát Tràng

	Giá	Hình Ảnh
Ấm Tử Sa Bát Tràng Lạc Việt 400ml	670.000 vnđ
Ấm Bát Tràng Mai Vàng Cổ Điển 300ml	650.000 vnđ
Ấm Bát Tràng Chóp Thư Pháp 350ml	600.000 vnđ
Ấm Bát Tràng Phúc Lộc Thọ Xanh 400ml	580.000 vnđ
Ấm Bát Tràng Phúc Lộc Thọ Xám Chỉ Bạc 400ml	580.000 vnđ
Ấm Bát Tràng Trúc Chi 300ml	500.000 vnđ
Ấm Bát Tràng Trúc Đào Nhỏ 220ml	380.000 vnđ

5.2. Tại sao ấm trà Bát Tràng lại có giá như vậy?

      Nhiều người vẫn thắc mắc tại sao với bộ sản phẩm như này lại có giá cao hoặc kích thước nhỏ hơn nhưng giá tiền bộ ấm chén Bát Tràng thì lại cao hơn. Thật sự mà nói, so với các sản phẩm khác trên thị trường thì chất liệu sản xuất ở Bát Tràng tốt hơn hẳn. Hơn nữa, thiết kế sản phẩm, mẫu dáng, kiểu cách cùng rất đa dạng, cầu kì, tỉ mỉ qua các giai đoạn thủ công nên chất lượng sản phẩm cũng đảm bảo.

      Có những sản phẩm tuy kích thước nhỏ hơn nhưng chất liệu sản xuất thì là loại tốt do đó mức giá sẽ cao hơn, và tùy thuộc vào họa tiết riêng của mỗi sản phẩm mà suy ra giá thành của từng mẫu sẽ khác nhau.

Chung quy lại, giá thành sản phẩm bộ ấm chén đất nung Bát Tràng phụ thuộc vào các yếu tố sau:

Họa tiết trang trí, kiểu cách, mẫu mã

Phụ kiện đi kèm theo bộ ấm chén: lọ đựng chè, lọ đựng bã chè, khay…

Số lượng một bộ sản phẩm

Chất liệu sản xuất

5.3. Cách chọn mua ấm trà Bát Tràng tốt

      So với chất liệu và sự tỉ mỉ qua các giai đoạn thủ công thì giá bộ ấm chén gốm Bát Tràng không quá đắt. Tuy nhiên, việc sản phẩm có tiếng tăm xa gần như vậy nên cũng không thể tránh khỏi sự giả mạo hàng hóa, tung ra thị trường những sản phẩm kém chất lượng nhưng giá thì vẫn cao như bộ ấm chén đất nung Bát Tràng chính hãng. Vậy thì làm thế nào để có thể chọn mua bộ ấm chén Bát Tràng chính hãng?

Dưới đây là các tiêu chí để chọn mua bộ ấm chén đất nung Bát Tràng chất lượng:

Dùng ngón tay gõ vào ấm trà Bát Tràng, nếu phát ra âm thanh coong coong như tiếng kim loại thì là đồ tốt. Ngược lại, nếu nghe thấy tiếng đục, nặng thì đó là sản phẩm kém chất lượng không nên mua.

Kiểm tra lớp men trên sản phẩm: quan sát bề mặt ngoài của đồ vật để xem độ sáng; xỉn của màu men, tươi tối, đậm nhạt của các hình vẽ và các điểm đen, vết rạn nứt hay không.

Dùng que nhỏ gõ lên bộ ấm chén đất nung Bát Tràng. Nếu âm thanh phát ra nghe giòn, đó là hàng chất lượng. Nếu âm thanh đục, pha tạp thì chứng tỏ nó có vết rạn nứt nào đó mà bạn chưa nhìn thấy.

Úp chén uống nước lên một mặt phẳng hay úp 2 chén vào nhau. Nếu úp vào không thấy sai lệnh thì sản phẩm cân đối, tròn trĩnh, không bị lỗi hình dạng.